Strona głównaDercos klinika włosów i skóry głowyWypadanie włosówPrzyczyny wypadania włosów – jakie są najczęstsze?Niestety wiele osób cierpi z powodu nadmiernego wypadania włosów – praktycznie każdy doświadcza tego procesu w mniej lub bardziej natężonym stopniu w trakcie swojego życia. Jakie są najczęstsze przyczyny utraty włosów?Wypadanie włosów pojawia się, gdy zaburzony zostaje cykl życia są przyczyny tego stanu: genetyczne, hormonalne, środowiskowe, a nawet związane z niewłaściwą pielęgnacją włosów i ich jeden z najważniejszych czynników uważa się silny bądź przewlekły stres, który zwykle poprzedza wystąpienie objawów trudnego w leczeniu łysienia niektóre choroby i leki mogą być przyczyną większości przypadków możliwe jest skuteczne leczenie – zahamowanie łysienia, a nawet odrost włosów. Włosy w kulturze Włosy na głowie pełnią nie tylko funkcję ochronną i termoregulacyjną, ale również ozdobną i estetyczną, od wieków stanowiąc ważną część wizerunku. W wielu kulturach są symbolem młodości, witalności i płodności. Już w starożytności fryzjerstwo było formą sztuki – modne wtedy były misterne uczesania będące oznaką statusu społecznego i prestiżu, a w przypadku braku własnych bujnych włosów – co uniemożliwiało wykonanie takiej fryzury – powszechnie stosowano peruki. Współcześnie włosy są nie tylko sposobem na podkreślenie urody i atrakcyjności, ale też na wyrażenie własnej osobowości i emocji – zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Włosy są też tym elementem, który w dużej mierze decyduje o tym, jak odbierają nas inni. Można mieć idealnie wypielęgnowaną skórę i świetny makijaż – jeśli jednak coś jest nie tak z włosami, np. są mocno przerzedzone, to właśnie one będą najbardziej przyciągać uwagę rozmówcy i go rozpraszać. Utrata włosów – zwłaszcza dla kobiet – jest więc dużym problemem nie tylko estetycznym, ale też psychologicznym i może prowadzić do obniżenia poczucia własnej wartości, kobiecości, atrakcyjności oraz pewności siebie. Naturalna utrata włosów Na głowie człowieka średnio znajduje się ok. 100-150 tys. włosów – ich ilość i gęstość kształtuje się podczas rozwoju płodowego i pozostaje niezmienna do końca życia. Włosy nie rosną w jednym tempie, ponieważ ich cykl życia nie synchronizuje się (dzięki temu u człowieka nigdy nie dochodzi do całkowitego wyłysienia z przyczyn fizjologicznych, jak u niektórych ssaków) – sąsiadujące ze sobą mieszki włosowe znajdują się w różnych fazach cyklu. Każdy włos żyje przeciętnie 3-4 lata, następnie wypada. Na zdrowej skórze głowy najwięcej włosów znajduje się w fazie wzrostu, ok. 10-15% to włosy w fazie spoczynku (wypadania). Mieszki włosowe na głowie są genetycznie zaprogramowane do produkcji ok. 20-30 włosów w trakcie całego życia. To oznacza, że każdy włos rośnie przez kilka lat – niestrzyżony może w tym czasie osiągnąć długość ok. 30-40 cm (czasami więcej). Następnie wypada i robi miejsce kolejnemu. Utrata ok. 50-100 włosów dziennie jest więc naturalnym zjawiskiem biologicznym. Problem pojawia się, gdy ilość ta wzrasta, co zwykle jest zauważalne choćby podczas czesania czy mycia włosów. Jest wiele przyczyn nadmiernego wypadania włosów: zakłócony cykl życia włosa, choroby o podłożu zapalnym i autoimmunologicznym, niedobory witamin i minerałów, zaburzenia hormonalne, stres. Duży wpływ mają również uwarunkowania genetyczne. Cykl życia włosa Na cykl życia włosa wpływ ma wiele czynników wewnętrznych i zewnętrznych, takich jak wiek, sposób odżywiania, zaburzenia hormonalne, różne choroby, stres, zanieczyszczenia. Ważne jest również to, skąd pochodzimy, gdzie mieszkamy i jakie predyspozycje dziedziczymy. U Azjatów cykl życia włosa jest dłuższy niż u przedstawicieli rasy kaukaskiej – wynosi nawet 7-8 lat, rzadziej też pojawiają się problemy z nadmierną utratą włosów i życia włosa przebiega indywidualnie dla każdego mieszka i składa się z trzech faz:anagen (faza wzrostu) – zwykle trwa ok. 3-6 lat, to czas wzrostu włosa; jednocześnie w fazie tej znajduje się ok. 80-85% włosów. Wzrost zaczyna się w dolnej części włosa, czyli macierzy, która charakteryzuje się dużą mitotycznością (zdolnością do podziału komórek). Każda komórka dzieli się co 23 godziny. Na początku tej fazy podziałów jest bardzo dużo – tworzy się wtedy opuszka (nazywana też cebulką włosa), mieszek włosowy się wydłuża, aż rozwinie się na tyle, by wyjść na powierzchnię skóry. Nawet jeśli wydaje się, że nowy włos nie odrasta (nie widać go gołym okiem), trzeba pamiętać, że bardzo dużo dzieje się już w głębi skóry. Podczas anagenu włosy rosną około 1 cm w ciągu 28 (faza przejściowa) – jest bardzo krótki, trwa zaledwie 1-2 tygodnie, w tym czasie mieszek kurczy się (jego średnica skraca się o 1/6 w porównaniu do średnicy w fazie wzrostu), a brodawka zmniejsza swoją wielkość – w fazie tej jednocześnie zwykle znajduje się 1% włosów. W tym czasie dochodzi włos traci swoją przyczepność w głębszych warstwach skóry – nie jest już odżywiany i dochodzi do jego całkowitego (faza spoczynku) – to zwykle 2-4 miesiące, włos oddziela się całkowicie od brodawki i wypada, wypychany przez nowo rosnący w mieszku włos anagenowy. Włos znajdujący się w tej fazie jest całkowicie martwy, zrogowaciały, nieaktywny metabolicznie. W tej fazie jednocześnie znajduje się ok. 15-20% włosów. W telogenie fazę wzrostu rozpoczynają jednocześnie nowe włosy, stopniowo popychając kolbę starego włosa (czyli jego zrogowaciały korzeń) w kierunku powierzchni, gdzie ostatecznie zostanie on zrzucony. egzogen (faza zrzucania, faza uwalniania włosa) – to ostatni etap, coraz częściej wyróżniany w fazie telogenowej, podczas którego stary włos odłącza się od mieszka włosowego i wypada, robiąc miejsce dla nowych włosów będących w fazie anagenu. Gdy dochodzi do zaburzenia cyklu życia włosa, pojawia się problem wypadania włosów i łysienia, zależny od wielu czynników, w tym hormonalnych, genetycznych, zewnętrznych. Najczęstszymi postaciami utraty włosów są: łysienie androgenowe, łysienie plackowate, łysienie telogenowe i łysienie fizjologiczne związane wraz z wiekiem. Mając one charakter brwi i rzęsy nie rosną tak długie jak włosy?To proste – w ich przypadku faza anagenu (wzrostu) trwa zaledwie 2–4 miesiące, a nie 3–6 lat, jak w przypadku włosów na głowie. Wypadają i „wymieniają się” na nowe, gdy są jeszcze wypadanie włosówNa kondycję włosów wpływ mają przede wszystkim dwa rodzaje hormonów:androgeny – hormony płciowe, u mężczyzn produkowane przez jądra i korę nadnerczy, a u kobiet przez korę nadnerczy i jajniki, to właśnie one odpowiadają za najczęstszą postać utraty włosów – łysienie androgenowe, które dotyka ponad 80% mężczyzn i ok. 42% kobiet1 i związane jest z postępującą miniaturyzacją mieszków włosowych, co prowadzi do ich stopniowego zanikania, a w efekcie wypadania włosów;estrogeny – działają na włosy ochronnie, to dlatego kobiety w ciąży mają zwykle gęste i bardziej błyszczące włosy, a po urodzeniu dziecka, wskutek gwałtownego spadku estrogenów, pojawia się u nich wzmożone wypadanie włosów po ciąży. Zmiany hormonalne zachodzące w ciąży zatrzymują fazę anagenu, dlatego wielu kobietom wydaje się wtedy, że mają więcej włosów albo że są one bardziej grube. Obniżenie poziomu estrogenów po urodzeniu dziecka powoduje przejście w fazę telogenu nawet 50% wszystkich włosów na skórze głowy, co jest odbierane jako ich nadmierne wypadanie. Spadek estrogenów jest też odpowiedzialny za ścieńczenie i przerzedzenie włosów w czasie androgenoweNajczęstszą przyczyną utraty włosów przez panów jest łysienie androgenowe, do którego predyspozycje są uwarunkowane genetycznie. Związane jest ono z produkcją androgenów: testosteronu i dihydrotestosteronu (DHT) oraz wrażliwością na nie mieszków włosowych. Utrata włosów ma charakter przewlekły i się stopniowym zanikaniem włosów, a wzorce wypadania włosów różnią się w zależności od płci:U mężczyzn – to przesuwająca się ku tyłowi głowy linia zakoli i przerzedzenie włosów w okolicy wierzchołka głowy lub stopniowe przerzedzanie się włosów w okolicy czołowo‑ciemieniowej, prowadzące z czasem do powstania rozległego ubytku włosów. U mężczyzn łysienie androgenowe może rozpocząć się w każdym wieku po okresie dojrzewania i postępować przez lata lub dekady. Stopień łysienia androgenowego u mężczyzn jest określany wg 7-stopniowej skali kobiet – łysienie androgenowe zwykle ma postać powolnego i rozproszonego przerzedzenia w okolicy ciemieniowo-szczytowej (rzadko prowadzącego do całkowitego łysienia). Zaczyna się w środkowej części głowy – od przerzedzenia przedziałka, następnie obejmuje koronę głowy, oszczędzając przednią linię włosów. Kobiety zwykle zauważają wypadanie włosów o takim charakterze w okresie menopauzy, chociaż utrata włosów może rozpocząć się w dowolnym momencie życia po okresie dojrzewania. Stopień łysienia androgenowego u kobiet jest określany wg 3-stopniowej skali androgenowe u mężczyzn wg skali Hamiltona-Norwooda: Stopień 1 – to naturalna linia włosów, bez pogłębionych zakoli,Stopień 2 – łagodne cofnięcie przedniej linii włosów, delikatne zakola,Stopień 3 – pogłębianie zakoli, wczesna faza łysiny,Stopień 4 – wyraźnie cofnięta linia włosów, przerzedzenie w części ciemieniowej, pas oddzielający przód od wierzchołka,Stopień 5 – pas oddzielający szczyt od części ciemieniowej staje się coraz węższy, widoczne przerzedzenie,Stopień 6 – obszary łysienia łączą się w jeden, zwiększa się ich powierzchnia,Stopień 7 – włosy są obecne na części potylicznej, na pozostałym obszarzem włosów nie ma albo są bardzo androgenowe u kobiet wg skali Ludwiga:Stopień 1 – niewielkie przerzedzenie włosów z charakterystycznym poszerzeniem przedziałka w linii biegnącej przez środek głowy,Stopień 2 – dalsze poszerzenie przedziałka i przerzedzenie włosów w jego okolicy, w tym stadium zwykle kobiety zauważają problem,Stopień 3 – zaawansowane łysienie z widoczną utratą włosów w okolicy u kobietPrzerzedzenie włosów u kobiet zwykle jest związane z wiekiem (np. w okresie menopauzy), ciążą i porodem (tzw. łysienie poporodowe), a także czynnikami zewnętrznymi (zwykle ma wtedy charakter łysienia telogenowego). Część kobiet cierpi też z powodu łysienia androgenowego, wynikającego ze zwiększonego wydzielania hormonów męskich. Czasami wraz z łysieniem androgenowym u kobiet występują objawy hirsutyzmu, czyli nadmiernego owłosienia na obszarach zależnych od męskich hormonów: wąsik na twarzy, włosy na klatce piersiowej, brzuchu czy górnej części ud. Najczęstszą przyczyną hirsutyzmu jest zespół policystycznych jajników, choć połowa kobiet z jego łagodnymi objawami ma normalny poziom się więcej o łysieniu u fizjologiczneW trakcie życia przechodzimy trzy okresy, w których narażeni jesteśmy na nasilone wypadanie włosów – ma ono więc charakter naturalny. To:telogenowe łysienie u noworodków – zwykle zaczyna się w obszarze potylicy (mówi się powszechnie, że pierwsze włosy się wycierają) i polega na wymianie włosów płodowych (meszkowych) na „dorosłe”, zachodzi wtedy pierwszy cykl wymiany włosów,nastolatkowe przerzedzenie włosów – może wystąpić w okresie pokwitania u ok. 20% dziewczyn i nieco więcej chłopców2, łysienie menopauzalne – związane ze spadkiem też pamiętać o tym, że wraz z wiekiem gęstość włosów zmniejsza się – spada też ilość włosów grubych, a zwiększa się ilość włosów wypadanie włosówJest typowe dla kobiet. Związane jest ze skróceniem fazy wzrostu włosa – więcej włosów znajduje się wtedy w fazie telogenu (a więc wypadania). Tutaj największą rolę odgrywają czynniki zewnętrzne ekspozomu – jest to ogół czynników, na jakie jesteśmy narażeni (eksponowani) w trakcie całego naszego życia. Wiele z nich może mieć negatywny wpływ na włosy i powodować ich nasilone wypadanie. To przede wszystkim:silny bądź przewlekły stres, traumatyczne przeżycia, związane np. z utratą pracy, rozwodem czy śmiercią bliskiej osoby, niedobory żywieniowe wynikające ze źle zbilansowanej diety lub intensywnego odchudzania się, niedokrwistość z niedoboru żelaza, nabyte niedobory cynku, niedożywienie, promienie UV,czynniki mechaniczne (uszkodzenia włosów podczas nieodpowiedniej stylizacji),obfite miesiączki (skutkujące niedoborami żelaza i anemią), zmiany klimatu (odpowiedzialne za tzw. sezonowe wypadanie włosów) – nasilone wypadanie włosów jest częściej obserwowane w okresach przejściowych, tj. w marcu-kwietniu i wrześniu-październiku, zanieczyszczenia środowiska, nieodpowiednia pielęgnacja, niedostateczna ilość snu,palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, zatrucie metalami ciężkimi, np. ołowiem, rtęcią. choroby, np. choroby zakaźne, choroby przebiegające z wysoką gorączką, narkoza, krwotok,niektóre leki (tzw. polekowe wypadanie włosów), np. leki stosowane w chemioterapii, leki przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe, około jednej trzeciej osób, u których zdiagnozowano łysienie telogenowe, nie udaje się znaleźć przyczyny tego problemu. Czas utrzymywania się objawów zwykle jest krótszy niż 6 miesięcy w ostrym łysieniu telogenowym, natomiast w stanie przewlekłym trwa dłużej niż 6 jest uważany za jeden z głównych czynników powodujących wypadanie poziom kortyzolu powoduje niedożywienie i niedotlenienie mieszków włosowych, a w efekcie osłabienie i w końcu nadmierne wypadanie włosów. To główna przyczyna łysienia plackowatego. Dlatego w terapii łysienia bardzo ważną rolę odgrywa pielęgnacja nie tylko włosów, ale też strefy psyche – umiejętność relaksacji i radzenia sobie ze stresem może się przyczynić do poprawy gęstości plackowateCzasami przyczyną utraty włosów może być schorzenie o podłożu autoimmunologicznym nazywane łysieniem plackowatym – od charakterystycznych ognisk wyłysienia w kształcie owalnych bądź okrągłych placków pozbawionych włosów. Jest ono skutkiem tworzenia się stanów zapalnych wokół mieszków włosowych, co prowadzi do ich zniszczenia. Uważa się, że czynnikiem wywołującym bądź nasilających objawy tego rodzaju łysienia jest ostry bądź przewlekły stres. Mogą się one pojawić już w dzieciństwie bądź w okresie dorastania. Na łysienie plackowate cierpi ok. 0,1–0,2% populacji, stanowi ono ok. 2–3% wszystkich dermatoz, z jakimi pacjenci zgłaszają się do dermatologa3. Ogniska wyłysienia mogą być pojedyncze lub mnogie i mieć różną średnicę, a tempo ich rozwoju jest bardzo indywidualne – mogą ustępować bądź powiększać się i zlewać ze sobą, a utrata włosów może obejmować nie tylko skórę głowy, ale też owłosione obszary twarzy (brwi i rzęsy) czy nawet ciała. Choroba ma charakter nawrotowy – a większość pacjentów doświadcza przynajmniej jednego rzutu nasilające wypadanie włosówŁysienie może być spowodowane przez różne choroby niezwiązane z włosami, takie jak:zaburzenia hormonalne – np. niedoczynność lub nadczynność tarczycy, przewlekłe choroby ogólnoustrojowe – np. cukrzyca, choroby wątroby, niewydolność nerek,choroby autoimmunologiczne – np. choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty (prowadzi najczęściej do łysienia bliznowaciejącego), liszaj płaski,choroby zakaźne – np. kiła,choroby zakaźne przebiegające z wysoką gorączka (istotna jest tutaj jej wysokość i czas trwania),choroby psychiczne – np. trichotillomania (chory sam wyrywa sobie włosy, co pomaga mu zredukować napięcie psychofizyczne). Często zaburzenie to jest obserwowane u dzieci. Jeśli uda się powstrzymać ten nawyk, włosy zwykle odrastają. Jeśli jednak ich wyrywanie trwa przez wiele lat, trichotillomania może doprowadzić do trwałej utraty włosów. Także choroby owłosionej skóry głowy mogą powodować utratę włosów – tutaj należy przede wszystkim wskazać łupież, łojotokowe zapalenie skóry głowy, łuszczycę czy niektóre wypadanie włosówWypadanie włosów może być też skutkiem działania niektórych leków. To przede wszystkim niektóre:leki hormonalne – np. androgeny,leki przeciwmiażdżycowe – np. fibraty,leki nasercowe – np. beta-blokery,leki przeciwkrzepliwe – np. heparyna, pochodne kumaryny, leki przeciwtrądzikowe – np. retinoidy,leki przeciwgrzybicze,leki przeciwwirusowe,leki przeciwnowotworowe – np. cytostatyki;leki o skutku ubocznym w postaci wypadania włosów powinny znaleźć się w ulotce dołączonej do leku. Nie zawsze odstawienie tego leku skutkuje pełnym pielęgnacja a wypadanie włosówNiewłaściwe traktowanie włosów na co dzień też może je osłabiać i uszkadzać, prowadząc do ich łamliwości, a w rezultacie wypadania. Szczególnie szkodliwe dla włosów są:źle dobrane, obciążające włosy kosmetyki do mycia i pielęgnacji, stosowanie trwałych farb na bazie amoniaku, zwłaszcza rozjaśniających włosy,noszenie ciasnych, nieprzewiewnych okryć głowy, zabiegi wykorzystujące wysoką temperaturę, np. z użyciem prostownicy, lokówki,mocne ściąganie i spinanie włosów (mówimy wtedy o tzw. łysieniu trakcyjnym bądź łysieniu z pociągania), nadmierne tarcie i ciągnięcie włosów (np. podczas wycierania ich ręcznikiem, mycia głowy bądź czesania).Łysienie bliznowaciejąceW większości przypadków (np. łysienia androgenowego czy telogenowego) mamy do czynienia z łysieniem niebliznowaciejącym. Możliwe jest wtedy możliwe zahamowanie utraty włosów i pobudzenie ich odrastania – zachowane są bowiem mieszki włosowe. W przypadku łysienia bliznowaciejącego mieszki włosowe są zastąpione przez tkankę łączną włóknistą – dochodzi wtedy do zniszczenia mieszka włosowego i nieodwracalnej utraty włosów, a na skórze pojawiają się „blizny”. Zwykle ten rodzaj łysienia jest powiązany z chorobami o podłożu autoimmunologicznym, np. liszajem płaskim, twardziną skóry czy toczniem rumieniowatym. Może wystąpić w każdym wieku, dotykając zarówno mężczyzn, jak i kobiety oraz dzieci, a pierwsze objawy mogą pozostawać niezauważone. Zwykle w pewnym momencie dochodzi do nagłej utraty włosów, mogą też pojawić się inne symptomy, takie jak silne swędzenie i obrzęk skóry głowy, ból w trakcie dotykania, a także czerwone lub białe zmiany skórne, przypominające wysypkę. Zwykle obejmują one okolice czołowo-skroniowe. Objawy obejmują zwykle okolice czołowo-skroniowe, dodatkowo mogą towarzyszyć im ból w trakcie dotykania i uczucie swędzenia skóry. Łysienie bliznowaciejące leczy się za pomocą kortykosteroidów –najlepsze efekty przynosi wtedy, gdy zostało rozpoczęte odpowiednio wcześnie, przy wystąpieniu pierwszych objawów. Natomiast w momencie utraty włosów (często łysienie bliznowaciejące obejmuje nie tylko owłosioną skórę głowy, ale też brwi i rzęsy) jedyną skuteczną metodą będzie ich rekonstrukcja (np. makijaż permanentny brwi) bądź zamaskowanie związane z wiekiemWłosy wraz z wiekiem stają się coraz bardziej podatne na wypadanie. Łysienie o takim charakterze jest opisywane jako trwałe rozlane przerzedzenie włosów na całej skórze głowy bez wyraźnej miniaturyzacji mieszków włosowych u pacjentów powyżej 50. roku życia i bez łysienia w rodzinie. Ta postępująca utrata włosów charakteryzuje się skróceniem fazy anagenu, zaburzeniem proporcji pomiędzy anagenem a telogenem, a także osłabieniem i pogorszeniem jakości wzrostu włosów (anagen) skraca się zwykle z 3-4 lat do poniżej telogenu wydłuża się, a wypadające włosy rzadziej zastępowane są nowymi włosami. Liczba włosów będących w fazie telogenu wzrasta i przekracza 20%.Mieszek włosowy zakotwicza się głębiej w skórze właściwej i staje się mniejszy, a nowe włosy – coraz wiekiem włosy tracą również pigmentację i robią się siwe – są one słabsze, porowate, mniej odporne na uszkodzenia mechaniczne i szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych, zwłaszcza promieniowania UV. To też może nasilać problem ich nadmiernego przyczyn łysieniaDiagnoza przyczyn łysienia jest podstawą doboru odpowiedniej terapii i zapewnia jej ine tylko skuteczność, ale też bezpieczeństwo (nie wszystkie bowiem metody i leki mogą być stosowane przy każdym rodzaju łysienia). Dlatego w przypadku zauważenia niepokojącego wypadania włosów najlepiej jak najszybciej skonsultować się z dermatologiem (trychologia to dziedzina dermatologii zajmująca się problemami skóry głowy i wypadania włosów), który przeprowadzi wywiad i badanie trychoskopowe (dermoskopię skóry głowy), a jeśli zajdzie taka konieczność, zleci też dodatkowe analizy, np. wykonanie trichogramu, badań krwi, oznaczenia stężenia hormonów (zwłaszcza testosteronu i estrogenów oraz hormonów tarczycy), a czasem nawet biopsji, by znaleźć przyczynę oraz zaproponować skuteczne Walkowiak H. Zastosowanie finasterydu w leczeniu łysienia androgenowego męskiego. Post Dermatol Alergol 2007; 3: 133-1392 Ligia Brzezińska-Wcisło, Anna Lis, Grażyna Kamińska, Dominika Wcisło-Dziadecka. Fizjologia i patologia wzrostu i utraty włosów na głowie u człowieka. PDiA 2003; XX, 5: 260–2663 Ewa Joss-Wichman, rażyna poglądy na etiopatogenezę łysienia plackowatego. PDiA 2005; XXII, 4: 189–198 Inne: Results acquired through an epidemiological study done by L’Oréal Research in association with (Supplémentation en VItamines et Minéraux AntioXydants) Gęste, mocne włosy są oznaką zdrowia, witalności i młodości.